De tekenen en symptomen van een burn-out zijn een indicatie dat je je limiet hebt bereikt. Je voelt je helemaal kapot, je bent bang dat je 'gek' wordt / bent - je hebt het gewoon gehad.
Je bent waarschijnlijk 'gewoon' ziek!
Het kan zijn dat het leven je al heel lang te veel heeft 'uitgedaagd'. Misschien zit je in grote problemen en/of is er iets gebeurd waardoor je leven voor altijd veranderd is.
Je middelen - intern en/of extern - volstaan niet meer. Je kan het niet meer aan om alles wat er van je verwacht wordt te volbrengen. Je lichaam is overspoeld met stresshormonen.
Misschien vind je het al moeilijk om je op deze tekst te concentreren (bookmark nu!).
Als professionele counselor / therapeut heb ik veel ervaring opgedaan met cliënten met een burn-out. Ik hoop dat ik je hier op weg kan helpen naar wat rust in je hoofd, want het is mijn doel je allereerst gerust te stellen.
Je lichaam / geest is er immers helemaal op gericht zichzelf te genezen, ook al kan het zijn dat je wat hulp nodig hebt.
Jij hebt in ieder geval al een goede start gemaakt door dit hier te lezen!
Aan het eind van dit artikel weet je...
hoe het kan zijn dat het allemaal teveel voor je is geworden
wat een zenuwinzinking of burn-out precies is
wanneer je onmiddellijk medisch advies nodig hebt
In een volgend artikel zal ik uitleggen hoe je jezelf het beste kan helpen.
We beginnen...
Tekenen en symptomen van een burn-out of overspannenheid
Zelfs vóór deze crisis ...
...merkte je waarschijnlijk al dat je...
te vaak te lang te moe was
's morgens niet meer verfrist wakker werd
de hele tijd gespannen voelde en het minste geringste al op je zenuwen werkte
stemmingswisselingen had
je vaak schuldig voelde, vooral wat betreft de kinderen en je partner
je steeds meer zorgen maakte over de toekomst, geld, werk, veiligheid in het algemeen, noem maar op
zenuwachtig en zelfs paniekerig voelde
je depressief voelde
weinig vertrouwen meer had in jezelf
alles al gauw teveel vond
nare gedachten had
last had van slapeloosheid
je slecht kon concentreren en focussen
En...
Je deed je best steeds dingen te vermijden die je dacht gewoon niet aan te kunnen.
Je was wat obsessiever met dingen waarover je controle had, zoals eten, lichaamsbeweging, opruimen, 'regels' op het werk en/of thuis.
Al voor de uiteindelijke crisis was je eigenlijk al lichamelijk en emotioneel uitgeput.
Dus, wat is er aan de hand?
Wat is een burn-out?
Burn-out , overspannenheid en zenuwinzinking zijn geen officiële medische termen. Dokters en andere hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg gebruiken daarom ook benamingen zoals angststoornis, stress stoornis, paniekaanvallen, paniekstoornis en posttraumatische stress syndroom of stoornis.
Deze benamingen komen voor in het Diagnostic and Statistical Manual 5 (DSM 5) - een handboek voor ziektebeelden. Behandelaars maken gebruik van de DSM om een diagnose te stellen ten behoeve van verzekeringen en het kiezen van een behandeling.
Laten we nu eens kijken hoe het kan zijn dat het zover gekomen is…
Wat veroorzaakt een burn-out?
Wanneer je je afvraagt hoe je aan die burn-out bent gekomen zie je waarschijnlijk hoe de omstandigheden en je reactie daarop je veerkracht langzamerhand (of - door een trauma - in één klap) verminderd hebben.
Als je terugkijkt, zie je misschien al dat je heel lang niet jezelf bent geweest. Misschien wist je wel dat, om toch maar door te kunnen gaan, je je grenzen verlegde, maar voelde je dat je geleefd werd. Mogelijk zag je geen andere keuze.
Hieronder factoren die mogelijk aan je huidige gemoedstoestand hebben bijgedragen. Herken je er een of meerdere?
9 Veel voorkomende oorzaken van een mentale meltdown
een plotselinge en ernstige relatiedip, zoals bijvoorbeeld ontdekken dat je partner vreemd is gegaan
een relatiebreuk en/of echtscheiding
een traumatische gebeurtenis, of misschien een reeks trauma's
het druppel-effect van uitdagende en/of traumatische werksituaties dat uiteindelijk zijn tol eist (veel-voorkomend bij hulpverleners en bij de zorg voor iemand die lijdt aan een langdurige ziekte)
andere werkgerelateerde stress, zoals hoge werkdruk, pesten en intimidatie
niet genoeg eten en slapen
huiselijk geweld
ondervoeding (tekort aan vitaminen en mineralen)
geen duidelijke aanwijsbare reden
Misschien was je eigen beeld dat van iemand die alles aankon of je voelde je altijd al redelijk kwetsbaar en bang de grip op het leven kwijt te raken.
Nu schrik je van de deurbel, durf je de post niet meer te openen, kom je de voordeur haast niet meer uit of kun je niet meer in de rij staan. Het voelt alsof je als een blad van de boom valt niet wetend waar de wind je naar toe waait.
Ik weet dat de wereld ineens heel beangstigend lijkt, maar helaas hoort alles in dit artikel echt bij deze aandoening.
Terwijl je verder leest, houd voor ogen dat je huidige gemoedstoestand tijdelijk is. Je wordt echt weer beter en je zal echt alles langzamerhand weer aankunnen.
We gaan het nu hebben over the signalen, klachten of symptomen van een burn-out of overspannenheid.
Ik herhaal hierbij niet de lijst uit de DSM, in plaats daarvan gebruik ik wat ik van mijn cliënten heb vernomen tijdens mijn 24 jaar ervaring als psychotherapeut. Mijn insteek is ten eerste dat jij ziet dat je niet de enige bent met jouw klachten en ten tweede dat je een goed beeld krijgt hoe een burn-out in elkaar zit.
Welke symptomen van een burn-out, overspannenheid of 'zenuwinzinking' heb jij?
De volgende symptomen ontstaan allemaal doordat je lichaam een overvloed aan stresshormonen - adrenaline (epinephrine)- aanmaakt. Dit gebeurt normaal alleen gedurende een kortstondige crisis - zoals wanneer je achtervolgd zou worden door een tijger. Helaas is in jouw lichaam de uit-knop zoek!
12 veel voorkomende fysieke symptomen van een burn-out
1. Onregelmatige hartslag Je voelt je hart bonzen of heel snel kloppen. Je bent bang op ieder moment een hartaanval te kunnen krijgen.
2. Hyperventilatie Je overademt, met tintelende handen tot gevolg, maar kunt de extra opgenomen zuurstof niet gebruiken om van die tijger weg te komen
3. Gespannen en / of pijnlijke spieren Je grote spiergroepen maken overuren zonder dat jij je daarvan bewust bent. Ze zijn bereid je te helpen vluchten of vechten naar aanleiding van een echt of ingebeeld drama.
4. Klamme handen en oksels Je lichaam helpt je af te koelen.
5. Duizeligheid Je lichaam / geest verwacht een crisis waardoor je grote spiergroepen (in armen en benen) beter doorbloed worden. Je hersenen moeten het daarom met minder doen en dat kan tot duizeligheid leiden.
No worries! Flauwvallen wordt veroorzaakt door een lage bloeddruk, maar die van jou is onder de omstandigheden eerder hoog.
6. Trillen en bibberen Het kan best zijn dat je dit het meest gênante symptoom vindt omdat je bang bent dat anderen het zullen merken.
7. Maag- en darmproblemen Tijdens een echte of verbeelde crisis is je spijsvertering van minder belang. Je moet overleven! Geen wonder dan dat je vaak diarree hebt, voor kleine plasjes al naar de wc moet, of je misselijk voelt.
8. (Onverklaarbare) pijn, kramp en aandoeningen Je lichaam-geest is uit balans. Bestaande gezondheidsproblemen kunnen erger worden en anderen steken de kop op. Het is dan niet gek als je denkt dat je aan een ernstige ziekte lijdt.
9. Hoesten, verkoudheid, grieperigheid Stress zet onmiddellijk je immuunsysteem op een laag pitje. Het lijkt daardoor dat elke virus of bacterie je te pakken krijgt.
10. Spanningshoofdpijn Geen wonder he, met die constant aangespannen spieren, zorgen, stress en angst.
11. Gevoelig gehoor Je kunt slecht tegen geluidsprikkels. Normaal verdraagbare geluiden klinken hard en schril.
12. Hevige vermoeidheid en uitputting Welk woord je het ook maar wil geven - bekaf, afgedraaid, afgemat, dood op, afgepeigerd, geradbraakt, kapot, of gewoon 'op' - het is geen wonder met alles wat er gaande is!
Het is natuurlijk belangrijk dat je je even bij je huisarts meldt zodat hij of zij tenminste kan checken dat je niet wat anders onder de leden heb.
Sommige van de symptomen in dit artikel kunnen bijvoorbeeld ook wijzen op een overactieve schildklier.
11 mentale symptomen die je kunnen doen denken dat je 'gek' wordt
1. Angst omtrent 'normale' dingen Van het geluid van de deurbel tot winkelen of naar het werk gaan - het is je allemaal te veel.
2. Paniekaanvallen (angstaanvallen) en fobieën Perioden van extreme angst waarvoor je je later kan schamen omdat ze zo 'belachelijk' lijken. Klik hier om meer te leren over paniekaanvallen en paniekstoornis.
3. Onvermogen met gewone dagelijkse dingen om te gaan - overspoeld voelen Taken waarvoor je je hand niet zou omdraaien onder normale omstandigheden lijken ineens een onoverkomelijke opgave. Je kunt je gedachten niet ordenen, je voelt je schuldig omdat je niets zinnigs lijkt te bereiken en je bent bang dat anderen je 'onkunde' en 'chaos' zullen ontdekken.
4. Verlies van het libido Dit is vaak een vroeg, maar genegeerd, teken omdat het zo makkelijk is er een andere oorzaak voor te vinden.
5. Impotentie Je lichaam / geest is met overleving bezig - je energie gaat naar andere taken. Het kan zijn dat je je hier ook nog voor schaamt, terwijl je er op het moment niets aan kan doen.
6. Slaapproblemen Je vindt het moeilijk in slaap te vallen en wordt vaak wakker (geen wonder als er een tijger achter je vodden zit!). Je lijdt aan slapeloze nachten geplaagd door rusteloosheid, onregelmatige hartslag en eindeloos tobben.
7. Je terugtrekken van geliefden of gevoel van vervreemding Je vindt het al moeilijk een gesprek te volgen, laat staan er een te initiëren. Je hebt weinig gevoelens meer voor anderen. Het voelt alsof je in een andere dimensie of op een andere planeet leeft.
8. Prikkelbaarheid en boze uitbarstingen Je hebt geen reservecapaciteit en kunt niet voldoen aan je eigen essentiële behoeften, laat staan aan de kleinste verzoeken van anderen, inclusief die van je kinderen of partner. Het maakt je bepaald geen feestbeest om mee te leven, maar jij kan er weinig aan doen.
9. Onvermogen om te concentreren Koppen lezen en begrijpen is al moeilijk. Het kan best zijn dat je nu al moe bent van het lezen van dit artikel.
10. Depressie Dit is bijna een gegeven wanneer je grip op het leven lijkt te verslappen. Hoe gek het ook klinkt - je geestelijke gezondheid, met name depressie en je dromen zijn verbonden. Als je toevallig goed Engels leest en begrijpt, lees dan mijn artikel over hoe dromen in verband staan met depressie op mijn Engelstalige site.
12. Een geheugen als een zeef Het deel van je hersenen dat (gedeeltelijk) over geheugen gaat, is overbelast wat resulteert in geheugenverlies.
Blijstel.nl voor informatie en advies over een burn-out
Andere tekenen van een zenuwinzinking
Herken je het volgende?
Je bent constant bezig met wat er met je aan de hand is en hoe je je voelt - ongeacht waar je bent en waar je mee bezig bent.
Je bent constant koortsachtig in de weer, je voelt je gejaagd en nerveus. Hoe hard je ook probeert, je kunt je schijnbaar met geen mogelijkheid ontspannen en raakt daardoor alleen nog maar meer van de kaart, helemaal als dat advies overal herhaald wordt, want ontspanningstechnieken brengen geen verlichting.
Gewone gezinsmomenten kunnen je compleet overweldigen.
Je wil zo gauw mogelijk ergens weg, of je praat over niets anders dan je klachten met de weinige mensen die je vertrouwt.
Je hebt geen puf om naar de problemen van anderen te luisteren of te handelen - je kunt jezelf nauwelijks overeind houden!
Je bent te gespannen, moe en nerveus om de telefoon aan te nemen, te reageren op berichten of zelfs een "dank je" te sturen voor getoond medeleven. Uit moeten leggen hoe het met je gaat vraagt te veel energie en je weet gewoon niet waar je zou moeten beginnen.
Thuis zijn maakt je depressief en op je werk zijn er teveel prikkels waar je op het moment gewoon niet mee kunt omgaan.
Je voelt je totaal niet in staat om aan de verwachtingen (echt of ingebeeld) van anderen te voldoen.
Ik kan me helemaal voorstellen als je dit allemaal heel confronterend vindt. Het is ook heftig!
Ik hoop echter dat je je ook realiseert dat we als hulpverleners echt snappen wat er met je aan de hand is.
We weten wat er gaande is met je gemoedstoestand. We zijn er ons ook bewust van dat het verhaal - de geschiedenis, de aanloop en totstandkoming voor jou, en een ieder ander - heel persoonlijk is.
Herken je jezelf in een van de volgende?
7 emotionele tekenen van een burn-out of overspannenheid
1. Veel huilen Man of vrouw - je huilt om 'niets'. Weet dat het volkomen begrijpelijk is en niets om je voor te schamen.
2. Je voelt je om allerlei redenen schuldig Omdat je je steentje niet bijdraagt, er niet voor iemand anders kan zijn, niet je 'normale' zelf bent, iets belangrijks vergeten bent, etc.
3. Je wanhopig alleen voelen Je schaamt je en wilt niemand lastigvallen. Je bent bang dat niemand het zal begrijpen.
4. Nergens meer plezier in hebben Je trekt je steeds meer terug van dingen die je normaal leuk zou vinden - omdat je er niet mee om kan gaan en/of bang bent dat anderen zouden kunnen ontdekken hoe slecht je in elkaar zit op het moment.
5. Je paranoïde voelen / gedragen Je hebt het gevoel dat mensen achter je aan zitten om allerlei redenen.
6. Je manisch voelen / gedragen Of ongecontroleerd lachen, je voelt je 'on top of the world' en denkt dat je alles kan bereiken. (Dit komt minder vaak voor maar vraagt om dringend medisch advies!).
7. Suïcidale gedachten Het wordt je allemaal te veel. Als jij je zo voelt, of je maakt je zorgen om je partner (of iemand anders), neem dan onmiddellijk contact op met 113.
Ik wil je nogmaals geruststellen, want ik snap hoe hopeloos je je kan voelen - je wordt echt weer beter. Er gaat echter wel wat tijd inzitten.
Zeker in het begin moet je al blij zijn als je eens een beetje redelijk ongestoord hebt kunnen slapen en baby stapjes vooruit hebt kunnen maken - niet meer.
Wel of niet naar je dokter?
Het is verstandig om even naar je huisarts te gaan. Deze kan tenminste een eventuele onderliggende medische / fysieke conditie uitsluiten. Hij of zij kan ook de opties voor een mogelijke behandeling bespreken.
Houd er rekening mee dat als je ook verslavende middelen gebruikt, je behandelplan en de weg naar herstel ook het overwinnen van die verslaving moet omvatten.
Een waarschuwing
De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA)⧉ waarschuwt dat SSRI's (een groep antidepressiva) bijwerkingen hebben, waaronder de volgende symptomen: angst, agitatie, paniekaanvallen, slapeloosheid, prikkelbaarheid, vijandigheid, impulsiviteit, ernstige rusteloosheid.
Je snapt wel dat deze bijwerkingen het herstellen niet makkelijker maken. Zorg er dus voor dat je zelf goed op de hoogte bent. om de voor- en nadelen goed te kunnen overwegen, en/of te kunnen oordelen of deze bij jou aanwezig zijn.
Als je goed Engels leest en begrijpt, bezoek dan mijn Engelstalig site en lees het volgende artikel: Hoe je een depressie op een natuurlijke wijze kan behandelen.
Je hebt onmiddellijk deskundige hulp nodig als...
... je (plotseling) helemaal 'hyper' wordt Als je manisch bent, slaap je heel weinig, je bent over-gelukkig, praat snel, geeft onverantwoord veel geld uit, kan geen 'besluit' onderbouwen, je gedachten racen. Je voelt je constant 'high' of extreem angstig. Deze symptomen volgen na een periode van depressie.
... je een geschiedenis van psychische problemen hebt En je voelt dat je een psychische inzinking nadert. Je kunt het beste zo gauw mogelijk aankloppen bij een behandelaar die je al kent of je huisarts.
... je verslaafd bent aan illegale of voorgeschreven medicijnen Waar je ook om hulp vraagt, als je verslaafd bent, meldt dit dan meteen. Ik begrijp echt dat je je misschien schaamt, maar je gezondheid en je toekomstige geluk staan op het spel.
Je bent te kostbaar, je specifieke vaardigheden zijn te waardevol om te verliezen. Geef een behandelaar de beste kans je goed te begeleiden als je voelt dat je de grip op je geestelijke gezondheid verliest.
... je je suïcidaal voelt Nog eens - je bent veel te kostbaar om je leven te beëindigen!
Maak contact met iemand die je in deze moeilijke periode kan begeleiden. Het hoeft niet perse je huisarts of andere behandelaar te zijn als je dat op dit moment niet ziet zitten (tenzijje al medicatie gebruikt!), of als je op een wachtlijst staat. Maar zoek naar iemand of een organisatie die voor je klaar staat.
Maak je je zorgen om iemand anders?
Als je je zorgen maakt om iemand anders, zorg er dan voor dat hij of zij zo snel mogelijk (professionele) hulp krijgt. Kom onmiddellijk in actie als je weet dat die persoon al heeft gepland hoe en/of wanneer hij of zij zelfmoord gaat plegen.
Wat er gebeurt in je hersenen en waarom je niet 'gek' wordt
Als therapeut zie ik vaak mensen die zich vooral zorgen maken dat hun hersenen of geest tekort schieten.
In het geval dat je je zo voelt, hier is een korte videoclip die uitlegt hoe we weten dat je niet de enige bent die vergeetachtig, ineffectief, ongeorganiseerd en niet in staat is om te focussen...
Weet dat al dit tijdelijk is. Vertrouw erop dat je weer beter wordt, maar het zal even duren. Daarom hoop ik echt dat je vanaf nu goed voor jezelf zult zorgen!
Hoe kun je beginnen met herstellen
Het beste wat je nu kunt doen, is te leren accepteren dat je niet miraculeus van de ene op de andere dag, week of zelfs maand, beter zal zijn.
De volgende stap?
Nu je alle informatie hebt over wat een burn-out precies is, is het tijd om jezelf langzamerhand te gaan motiveren stapje-voor-stapje een beetje meer grip te krijgen op je herstel.
In plaats van tegen de symptomen van je burn-out te vechten, gebruik je energie om te plannen - met of zonder professionele hulp - je herstel te bewerkstelligen.
Ik weet dat het op dit moment een te grote opgave kan lijken, daarom hoop ik je in een later artikel te kunnen helpen herstellen van die burn-out.
