Wanneer blijkt dat je partner tegen een ‘’zenuwinzinking’’ aan zit of verschijnselen heeft van een burn-out, is het begrijpelijk dat je als partner op zoek bent naar informatie over hoe je hier het beste mee om kan gaan.
Voor jou als partner zal de uiteindelijke benaming van de problemen weinig uitmaken. Een depressie, overspannenheid of burn-out kunnen in de praktijk op elkaar lijken en kunnen bij jou als partner dezelfde vragen oproepen. Misschien snap je totaal niets van en vind je je partner's reactie mogelijk 'over the top'.
Ineens staat je wereld op z’n kop. Hoe moet ik hiermee omgaan? Wat heeft gemaakt dat het zover gekomen is? En hoe ernstig is het nu waar ik tegenaan kijk? Ik begrijp helemaal dat je je misschien geen raad weet en niet goed weet wat je moet geloven.
In mijn werk als psychotherapeut, heb ik de afgelopen 24 jaar honderden mensen begeleid met dit soort klachten. Ik kan mij goed inleven in de diegene zelf, maar ook in de betrokkenen, omdat het voor iedereen op een andere manier moeilijk kan zijn.
In dit tweedelige artikel (deel 2) wil ik je een overzicht geven en daarmee het inzicht, hoe jij je partner het beste kan ondersteunen en daarmee ook jezelf kan helpen je door deze moeilijke tijd heen te slaan.
Het is namelijk volkomen begrijpelijk ...
dat je totaal niet snapt wat er gaande is
dat je je zorgen maakt, over wat de gevolgen kunnen zijn voor de toekomst en voor je relatie en/of huwelijk
dat je je machteloos voelt, want wat je ook zegt of doet – je kunt hem of haar niet beter maken
dat je je soms gefrustreerd voelt en dat je wel eens - of te vaak - je geduld verliest
dat je niet begrijpt hoe je partner het ene moment wat beter lijkt te zijn en het andere moment weer instort.
Laten we samen kijken wat er aan de hand zou kunnen zijn…
Weten wat je kunt verwachten als je partner een burnout heeft
Allereerst is het belangrijk dat je de symptomen van een burn-out of overspannenheid. Die kun je hier vinden.
Wanneer je de symptomen herkent, dan is het waarschijnlijk dat je het volgende te wachten staat:
Reken er niet op dat je partner gauw zal toegeven dat hij of zij een burnout heeft.
Ga de strijd niet aan dat het wel zo is, maar benoem wat je ziet, zoals dat je merkt dat hij/zij vaker moe lijkt te zijn. Hou je hierbij aan de feiten en geen interpretaties.
Zeg iet wat hij/zij juist wel of niet moet doen, maar ga naast hem/haar staan en vraag hoe je kan helpen.
Hoe goed je het ook voor je partner probeert te doen, je zal soms voelen of misschien te horen krijgen dat je tekort schiet. Probeer dit niet te persoonlijk te nemen, maar onderdeel te zien van de burn-out.
Doordat het analytische deel van de hersenen onder druk staan door steeds wisselende stresshormonen bij een burn-out, is het moeilijk een logisch en rationeel gesprek te voeren. Hierdoor kunnen gesprekken stroef lopen of zal je partner boos op je kunnen worden. Soms zijn mensen zich hier wel bewust van, maar kunnen dit proces niet sturen.
Iemand die burnt-out is, kan niet goed aangeven wat je als partner het beste kan doen om hen te helpen. Dit is voornamelijk het geval in de vroege crisisfase. Dit komt omdat hij/zij emotioneel teveel onder druk staat en hierdoor teveel stress ervaren en moe zijn.
Wanneer je moe uit je werk komt, zal je je eigen vermoeidheid moeten parkeren, om hem of haar te steunen en een stapje verder te helpen. Voor jou lijkt het misschien dat je partner de hele dag niets heeft gedaan en alleen maar op de bank heeft gezeten, maar weet dat naar de winkel gaan of koken als een marathon lopen kan voelen wanneer je een burn-out hebt. Ze hebben op dit moment gewoon niet het fysieke en mentale vermogen om verantwoordelijkheden en taken te vervullen.
Jullie hebben idealiter echt samen een goed gesprek nodig (je weet wel, het soort waarbij je je mobiel hebt uitgeschakeld en ervoor gezorgd hebt dat je niet gestoord wordt). Houdt er wel rekening mee dat dit al teveel kan zijn.
Praat samen over de burnout of overspannenheid
Is je partner wel in staat om over zichzelf te praten? Wees dan voorbereid (voornamelijk in de eerste fase) op een aantal zware gesprekken en mogelijk discussies. Deze kunnen negatief geladen zijn en jullie prikkelbaar maken.
Ook kan het zijn dat je partner jou wil beschermen of zich tot last voelt tot jou. In dat geval kan het zijn dat ze iemand anders in vertrouwen nemen om zijn of haar problemen te bespreken of ze trekken zich terug en slaan helemaal dicht.
Nu je dit weet, kun je je mentaal voorbereiden en hopelijk rustig blijven wanneer jullie praten.
Dit is wat je partner waarschijnlijk fijn vindt van jou te horen:
Dat je je hebt verdiept in de tekenen en symptomen, maar dat je graag wil begrijpen hoe het voor hem of haar is
Dat je het heel erg vindt dat hij/zij het zo moeilijk heeft
Dat je kan luisteren zonder hem/haar te onderbreken en geen ongevraagd advies zal geven
Dat je er voor hem/haar zult zijn (ik zal verderop uitleggen wat dat kan inhouden)
Het kan een lang of een kort gesprek zijn, maar bijna zeker uitputtend voor je partner.
Een warme omhelzing kan goed zijn als hij/zij daarvoor open staat. Neem het niet persoonlijk op als hij/zij dat niet kan accepteren. Al hun sensoren staan op scherp en dat elke stimulus kan als een een overbelasting voelen. Zelfs een geruststellende knuffel kan daarom opeens teveel zijn. Neem het niet persoonlijk.
Het zal geen verrassing zijn dat er aantal dingen zijn die je beter niet kan zeggen…
5 Dingen die je beter niet kan zeggen
"Stel je niet zo aan, zo erg is het toch niet."
"Doe er eens iets aan: verander je baan, neem contact op met je baas, vertel hem/haar dit en dat, ga op vakantie, ga bij die of die logeren, etc"
"Wat hebben we het naar ons zin, he?" "Wat hebben we het leuk gehad vandaag."
"Mijn collega / moeder / buurman stelde voor dat je probeert ..."
"Ik voel me hopeloos/verdrietig/alleen/machteloos omdat ik je niet kan helpen" (dat maakt dat je het over jezelf gaat hebben en dit kan een schuldgevoel bij je partner oproepen)
Je partner kan zich op een gegeven moment ook zorgen gaan maken over wat jij van hem of haar denkt en of je nog wel van hem/haar houdt.
Het volgende kan dan helpen...
10 Dingen waar je partner wat aan heeft – afhankelijk van de herstelfase van de burn-out
Ik ben er voor jou - bij mij ben je veilig. Doe wat je moet doen, huil, kruip onder de dekens, - ik veroordeel je niet.
Ik weet dat je niet 'gek' bent of wordt. Je bent nu ziek (als ze dat al geaccepteerd hebben).
Ik zal je herinneren aan al je mooie eigenschappen. Weet dat die er - onder die laag van lijden - er nog steeds zijn. Noem er zonodig een paar, ook al wordt het mogelijk niet in dank afgenomen.
Ik hou van je. Voor mij maakt het geen verschil hoe ziek je je ook voelt, hoe anders alles is en hoe donker je dagen nu zijn. Ik heb je lief.
Ik zie dat je je nu vreselijk voelt. Als je dat fijn vind kan ik je herinneren aan wat je al bereikt hebt. Baby-stapjes vooruit is goed genoeg (pas op - dat kan heeeeel weinig zijn vooral gedurende de eerste weken of zelfs maanden)
Verwacht dat je herstel op en neer gaat. We komen er samen wel uit.
Die stress hormonen bepalen voor een groot deel hoe jij je voelt, dus wees niet zo hard op jezelf.
Je wordt echt weer beter. Ook dit gaat weer voorbij.
Jij hoeft je geen zorgen te maken over mij, ik kan dit aan, ik ben er nu voor jou. Ik weet dat je weer beter wordt.
Ik weet dat je herstel kan betekenen dat we wat veranderingen moeten aanbrengen. Dat is oke. Wanneer jij er klaar voor bent, kunnen we het er samen over hebben.
Wat wel en niet helpt: jij, je partner en je relatie
Zie hiervoorDeel 2 van dit artikel over hoe je je partner kan bijstaan als ze een burnout hebben of overspannen zijn.
